گزارش، نگاهی به محورهای توسعه روابط ترکمنستان و بحرین - بارازعلی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، ترکمنستان طی سال های اخیر اهتمام ویژه ای برای توسعه مناسبات خود با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نشان داده است. امارات متحده عربی، قطر، عمان و عربستان سعودی از جمله مهم ترین شرکای سیاسی و اقتصادی ترکمنستان در این حوزه بوده اند. با این حال، نکته جالب توجه طی ماه های اخیر، کوشش های این کشور برای توسعه مناسبات خود با بحرین است. در خصوص محورهای توسعه مناسبات با کشورهای فوق الذکر، عمدتا سرمایه گذاری در حوزه انرژی و مسائل ترانزیتی مد نظر نهاده شده بود. حضور گسترده شرکت اماراتی نفتی دراگون اویل در ترکمنستان و یا سرمایه گذاری عربستان سعودی در پروژه خط لوله انتقال گاز تاپی و یا توسعه روابط با عمان در چارچوب کریدور ترانزیتی بین المللی ازبکستان- ترکمنستان- ایران- عمان در این راستا اجرا شده است. در خصوص بحرین اما به نظر می رسد باز هم اقتصاد محور کلیدی مورد نظر ترکمنستان برای توسعه مناسبات است.

روابط دیپلماتیک بحرین و ترکمنستان در سال 1995 شروع شد. با این حال پس از یک دوره نسبتا طولانی رکود در روابط، سال 2019 را می توان نقطه عطف مناسبات دو کشور در نظر گرفت. سفر حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین در مارس امسال به عشق آباد و ملاقات وی با قربانقلی بردی محمداف، نخستین گام جدی دو کشور برای توسعه مناسبات محسوب می گردد. این نخستین سفر عالی ترین مقام بحرینی به ترکمنستان در تاریخ روابط دیپلماتیک دو کشور بود. این سفر بنا به دعوت بردی محمداف اجرا شده بود. پیش تر نیز در سال 2011 بردی محمداف جایزه ویژه شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه را از پادشاه بحرین دریافت نموده بود. با این حال از زمان دریافت آن جایزه تا این ملاقات حدود 8 سال زمان احتیاج بود.

دستاوردهای سفر آل خلیفه به عشق آباد اما نقطه کانونی توسعه مناسبات دو کشور نهاده شد. تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی بین دولتی دو کشور در جریان این سفر به پیشنهاد بردی محمداف انجام گرفت. در جریان این سفر همچنین 14 سند دوجانبه نیز به امضای دو طرف رسید. تفاهم نامه همکاری در حوزه حمل و نقل، تفاهم نامه همکاری در حوزه دولت الکترونیک و امضای تفاهم نامه همکاری میان بانک مرکزی دو کشور از جمله این اسناد بود. علاوه بر این، اسناد دیگری نیز در زمینه مسائل فرهنگی دو کشور، حوزه آموزش میان وزارتخانه های ذی ربط، در حوزه ورزش میان وزارتخانه های ورزش دو طرف، حوزه گردشگری و مسائل بشردوستانه به امضا رسید. تصویب موافقتنامه دو کشور در زمینه لغو ویزا برای دارندگان پاسپورت های دیپلماتیک نیز آخرین توافق دو طرف برای توسعه مناسبات بود. سفر 3 روزه آل خلیفه به عشق آباد در مارس 2019 در نهایت با یک بیانیه مشترک در کنار بردی محمداف سرانجام یافت.

کمتر از یک ماه پس از این سفر بود که شرکت بحریتی صنایع پتروشیمی خلیج (GPIC) در ماه آوریل خاطرنشان کرد چند تفاهم نامه با شرکت های دولتی ترکمنستان به امضا رسانده است. چند پروژه مشترک برای این شرکت مشخصا اعلام شد که از جمله آن ها می توان به ساخت فاز دوم مجتمع فراوری بنزین ترکیبی در استان آخال و ساخت و ساز یک مجموعه فراوری مواد شیمیایی همچون پلی پروپیلن، پلی اتیلن، پلی وینیل کلوراید و شماری از محصولات دیگر در شهر ساحلی کیانلی، اشاره نمود.

سه ماه پس از آن بود که در ماه جولای عبدالله بن احمد آل خلیفه، وزیر امور خارجه بحرین برای شرکت در دومین نشست مشورت های سیاسی دو کشور وارد عشق آباد شد. در این سفر وی ضمن ملاقات با رشید مرداف، وزیر امور خارجه ترکمنستان، بحث و گفتگو پیرامون اجرایی سازی 14 سند امضا شده در ملاقات رهبران دو کشور انجام گرفت. توسعه مناسبات تجاری و معرفی بحرین به عنوان یک دریچه برای ورود به بازار کشورهای حوزه خلیج فارس محور دیگر این گفت و گوها بود.

در اوایل ماه سپتامبر نیز دور جدید مشورت های سیاسی دو کشور با سفر یک هیات سیاسی و دیپلماتیک بحرینی به رهبری معاون وزیر امور خارجه این کشور به عشق آباد برگزار گشت. در این نشست نیز موضوعات مربوط به تسهیل شرایط سرمایه گذاری و مبادلات تجاری میان دو کشور مطرح گشت.

ملاقات بعدی وزرای امور خارجه دو کشور در اوایل ماه اکتبر در نیویورک و در حاشیه برگزاری هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفت. اجرای موافقتنامه های پیشین در این ملاقات از سوی دو طرف تاکید شد. مرداف در حاشیه مجمع عمومی با وزرای خارجه امارات متحده عربی و عمان نیز ملاقات کرد.

نخستین رویداد مشترک دو کشور به میزبانی بحرین، برگزاری مجمع مشترک اقتصادی بحرین و ترکمنستان در منامه بود. تا پیش از این تمامی ملاقاتهای دوجانبه در عشق آباد و یک ملاقات در نیویورک اجرا شده بودند. هیات ترکمنستانی در بازه 26 الی 28 نوامبر به رهبری دولتگلدی رجب اف، رئیس اتاق بازرگانی این کشور و نیز با حضور نمایندگان چند وزارتخانه ترکمنستان از جمله وزارت امور خارجه، تجارت و روابط اقتصادی خارجی، اقتصاد و امور اقتصادی صنعت و ارتباطات، نساجی، کشاورزی و حفاظت از محیط زیست انجام شد. در این سفر همچنین نمایندگانی از شرکت های دولتی ترکمن گاز، ترکمن اویل و صنایع شیمیایی ترکمنستان، و همچنین بانک دولتی امور اقتصاد خارجی و انجمن صنعتگران این کشور رئیس اتاق بازرگانی را همراهی می کردند.

در طول این مجمع اقتصادی مشترک، تفاهم نامه ها و قراردادهایی میان حلقه های تجاری دو کشور و ساختارهای دولتی مربوطه به امضا رسید. این قراردادها بر اساس اعلان رسمی دو طرف در حوزه هایی نظیر پالایش نفت، صنایع شیمیایی، نساجی، صنایع غذایی، کشتی سازی، و حوزه های ارتباطات، گردشگری، تجارت و بانکداری انجام گرفت.

در حال حاضر پروژه های مشترک دیگری نیز از سوی طرف گروه های اقتصادی- صنعتی بحرینی به ترکمنستان پیشنهاد شده است. همچنین پیش تر شرکت های بحرینی برای مشارکت در ساخت پروژه خط لوله انتقال گاز تاپی نیز دعوت شده بودند.

در مجموع باید اشاره داشت تاکنون محور کلیدی و اصلی توسعه مناسبات ترکمنستان و بحرین حوزه مسائل اقتصادی و تجاری بوده است. با این حال، شاید بتوان ادعا کرد که این جمهوری آسیای مرکزی نیم نگاهی به ژئوپلیتیک بحرین برای ورود به بازارهای بزرگ کشورهایی همچون عربستان سعودی و امارات متحده عربی دارد. در حوزه مسائل سیاسی و امنیتی همچنان هیچ اطلاعاتی از سوی مقامات دو کشور اعلام نشده است.