عمارت پناهی بشرویه یکی از دیدنی های خراسان جنوبی است - بارازعلی

عمارت پناهی بشرویه یکی از عمارت های قدیمی با معماری بسیار زیبا و باشکوه بوده که در محله میان ده بشرویه همچنان پایدار واقع شده است. عمارت پناهی شامل دو منزل بوده که در دوران صفویه و تیموری ساخته شده و در ضلع جنوبی مسجد میان ده واقع شده است.

خانه دوره صفویه بصورت دو صفه اجرا شده و دارای دو ایوان تابستانی و زمستانی هست. در ورودی بنا که در ضلع شمالی قرار گرفته، دارای گل میخها و کوبه های منحصر بفردی بوده که دارای زیبایی خاصی است. از ورودی بنا دید مستقیم به اندرونی خانه وجود ندارد و بعد از گذر از راهروی پر و پیچ و خم به داخل حیاط راه پیدا می نماید. این خانه دارای سردابی بوده که در زیر ایوان تابستانی و تقریبا با ابعاد ایوان قرار گرفته و در قسمت ایوان تابستانی بادگیری وجود داشته که باد خنک را به داخل ایوان راهنمایی می نمود. در حال حاضر، تنها دریچه ورود بادگیر به داخل ایوان موجود بوده و خود بادگیر تخریب شده است.

این بنا بعلاوه دارای حوضخانه ای در ضلع جنوب غربی بوده که دارای بادگیر و کلاه فرنگی و حوض آب در کف فضا هست. مانند بیشتر بناهای تاریخی منطقه گرم و خشک، مطبخ این بنا نیز در مجاورت فضاهای زمستانی واقع گشت. از نظر تزئینات این بنا، تنها در قسمت کلاه فرنگی اتاق حوضخانه تزئینات مختصری دیده می گردد. مهتابی این بنا با توجه به ابعاد آن از موارد برجسته معماری سنتی خانه است.

خانه مجاور دوصفه که نسبت به آن قدیمی تر نیز بوده، در دوره تیموری و به شیوه چهارصفه ساخته شد. سردر این بنا بسیار زیبا و تو رفته نسبت به سطح معبر است. بعلاوه، دارای دو سکوی پیرنشین و تزئینات قاب بندی و گچبری بسیار زیبایی بوده که پس از عبور از آن و گذشتن از یک راهرو ال مانند، به یک حیاط با پلان مربع می رسیم که در سمت شمالی آن دو ورودی و در قسمت غربی آن نیز یک ورودی دیده می گردد. در ضلع غربی نیز تنها یک راه پله بچشم میخورد و در ضلع جنوبی نیز آثاری یک اتاق با تزئینات دوران تیموری دیده می گردد که بنا به شواهد موجود، کاربری آشپزخانه داشته است.

بعلاوه، در این حیاط و در روی پایه ها تزئینات گچبری با نقوش اسلیمی بچشم میخورد. ورودی که در ضلع غربی این حیاط دیده می گردد، مربوط به اتاق بادگیر و زیباترین اتاق این بخش هست. یک بادگیر هفت چشمه با تزئینات گچی زیبا بر فراز این اتاق قرار گرفته که دارای تکنولوزی ساخت جالب و در نوع خود کم نظیری است و به این صورت بوده که برخلاف سایر بادگیرها دارای خویشخان نیست و کانال آن از داخل دیوار تعبیه شده و در کف دارای روزنه هایی است که باعث تعدیل دما و جریان هوا می گردد.

این اتاق دارای تزئینات کاربندی و گچبری با نقوش اسلیمی است. بعلاوه، دارای 13 طاقچه با تزئینات قاب بندی بوده و پوشش آن نیز از نوع منحنی است. اتاق بادگیر دارای ورودی دیگری به یک فضای چهار صفه نیز در ضلع شمالی خود هست. این فضای چهار صفه جز زیباترین و بکرترین نمونه های معماری مسکونی دوره تیموری است که در چهار طرف آن چهار قوس تیزه دار از نوع پنج او هفت قرار گرفته که یک پلان چلیپایی را بوجود آورده و بعلاوه بین هر دو قوس یک پندنتیو نیز کار شده که زیبایی خاصی را به این اثر بخشیده و در بالای قوسها نیز تزئینات گچی بچشم میخورد.

ضلع جنوبی این حیاط اتاق به بادگیر و یک اتاق دیگر با پلان مستطیل با پوشش تخت مرتبط است که این اتاق مستطیل شکل دارای یک شومینه و تعداد 10 طاقچه نیز بوده و در ضلع یا ایوان غربی که پوشش آن منحنی است، به یک اتاق بادگیر دیگر متصل بوده که بادگیر این اتاق دو چشمه و نسبت به بادگیر یاد شده در فوق ساده تر است. پوشش در این قسمت تخت و تعداد طاقچه ها در آن به 8 می رسد. بعلاوه، این اتاق به یک اتاق کوچک دیگر که پلان آن مربع شکل و پوشش آن تخت بوده، متصل است و تعداد طاقچه ها در آن 6 عدد هست.

ایوان شمالی با پوشش منحنی است و به دو اتاق نیز راه دارد که پوشش هر دوی آنها تخت است و بعلاوه، در این بخش به قسمت صفوی بنا متصل می گردد و در ضلع شرقی یک تک اتاق قرار گرفته که پوشش آن تخت و تعداد طاقچه های آن 4 عدد است.