پیامدهای عدم توافق ترکیه و روسیه در ادلب، تاوان سخت تنش با دمشق - بارازعلی

واقعیت این است که تنش های میان ترکیه و سوریه در چند هفته اخیر وارد مرحله حساسی شده است. اگر بگوییم هر دو کشور در مرز جنگ هستند مبالغه ننموده ایم. به خصوص که ترکیه از کشته شدن نظامیانش در خاک سوریه بسیار عصبانی است و از طرفی هم تحمل پیروزی های پی درپی سوریه در مبارزه با تروریست ها در ادلب و حلب را ندارد، به تازگی هم حزب عدالت و توسعه -شخص اردوغان- و هم حزب حرکت ملی بخصوص رهبر این حزب دولت باغچلی بارها دم از حمله به سوریه زده است که البته در مقابل حزب وطن، سعادت و حتی جمهوریت ترکیه بارها در سخنانشان به ازسرگیری روابط با سوریه تأکید نموده اند.

هرچند شبکه الجزیره در خبری گفته نیروهای مسلح ترکیه خود را آماده عملیات نظامی در ادلب می نمایند اما نکته جالب توجه این است این اتفاق به همین راحتی امکان پذیر نیست زیرا در این شرایط ترکیه در مقابل خود نه تنها سوریه بلکه روسیه را نیز خواهد دید. زیرا سخنگوی کاخ سفید بلافاصله پس از سخنان اردوغان هشدار داد هرگونه عملیات علیه ارتش سوریه موجب ایجاد سناریوی بدی خواهد شد. این چیزی است که خود اردوغان هم خواستار آن نیست.

روابط ترکیه و روسیه از سال 2016 در حال بهبود است و هر دو کشور برای گسترش مراودات خود درزمینه های مالی، سیاسی و حتی نظامی کوشش های بسیاری نموده اند. خرید سامانه موشکی اس 400، پروژه ترک استریم و افزایش واردات و صادرات و توافقات و نشست های دو کشور همراه با دیگر کشورها به خصوص ایران بر سر حل موضوع سوریه ازجمله آن است. برای همین تقریباً بعید به نظر می رسد دو کشور مقابل هم قرار گیرند. در حقیقت اردوغان آخرین چاره را در حمله می بیند نه بهترین راه حل؛

اخیراً هم سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه طی سخنانی مطرح کرد روابط خوبی با ترکیه داریم اما این بدین معنی نیست که در موارد دیگری اختلافات فکری نداشته باشیم.

از طرفی باوجوداینکه آنکارا در خصوص بحران سوریه تماس هایی با واشنگتن برقرار کرد اما جلسات هیأت های عالی رتبه آنکارا و مسکو که تا به این لحظه در چند روز اخیر چهار ملاقات داشته اند و سخنان مولود چاووش او غلو مبنی بر اینکه که اگر در این ملاقاتها به نتیجه ای نرسیدم روابط فی مابین در سطح رؤسای دو کشور برقرار خواهد شد، نیز نشان می دهد هر دو کشور در کوشش هستند این مسئله را از جهت دیپلماسی حل وفصل نمایند و این یعنی اینکه ترکیه می داند همکاری با روسیه نتیجه بخش تر و قابل اطمینان تر از همکاری با آمریکا است. به خصوص آمریکایی که در چند روز اخیر در خصوص ادلب فقط به چند مصاحبه رسانه ای اکتفا نموده و حمایت خود را از ترکیه عنوان نموده است.

اما حمله ترکیه به ادلب چه پیامدهایی برای آنکارا خواهد داشت؟

اختلافات آنکارا با دمشق از سال 2011 برای ترکیه گران تمام شده است. مثلاً اگر ترکیه بر اختلافات خود با سوریه دامن نمی زد؛ 1- گروه های تروریستی با حمایت آمریکا در منطقه قدرت نمی یافت. 2- پایگاه های آمریکایی به بهانه مبارزه با تروریست که جز تهدید برای ترکیه، ایران و سوریه چیز دیگری نیست در سوریه تأسیس نمی شد. 3- مساله آوارگی سوری هاهم تا به این شدت بحرانی نمی شد.

4- حتی روابط مالی دو کشور متضرر نمی شد (زیرا گزارش ها حاکی از این است ترکیه از سال 2011 تا سال 2020 حدوداً فرصت های مالی معادل 100 میلیارد دلاری را ازدست داده است از طرفی هم حضور آوارگان سوری در سوریه یک ضرر 50 میلیارد دلاری برای ترکیه در پی داشته است).

ضمن اینکه اگر روابط دو کشور خوب بود قطعاً ترکیه خود را در موضوع لیبی و مدیترانه شرقی هم تنها نمی یافت. مقامات آنکارا باید بداند که تداوم اختلاف با دمشق جز قدرت گیری بیشتر واشنگتن در منطقه نتیجه ای دیگر نخواهد داشت و تمامی این شرایط مذکور ادامه خواهد داشت.

در انتها باید گفت ترکیه اگر می خواهد به یک نتیجه و توافق قطعی در خصوص بحران سوریه برسد ضروری است چهار نکته مهم را مدنظر قرار دهد.

1- برقراری تماس با مقامات سوریه (که البته در این شرایط غیرممکن به نظر می رسد).

2- تداوم همکاری خود با روسیه که مانع مهمی بر روابط ترکیه با آمریکا و نقش آفرینی مخرب این کشور در سوریه می گردد.

3- عدم ممانعت در خصوص عملیات ارتش سوریه برای مقابله با تروریست که در راستای احقاق حق حاکمیتشان در خاک خود است.

4- ترکیه حداقل باید مرکز دیدبانی خود از جنوب ادلب به سمت شمال آن منتقل کند تا احتمال رودررویی ارتش دو کشور کمتر گردد.