سرانجام آنالیز های آرکئوژئوفیزیک در نارین قلعه میبد - بارازعلی

به گزارش خبرنگاران به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، آنالیز باستان شناختی بخش محوطه مردم نشین ارگ نارین قلعه از طریق پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی شهر تاریخی میبد و توسط کورش محمدخانی با روش مغناطیس سنجی به انتها رسید.

ساشا ریاحی مقدم مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی شهر تاریخی میبد امروز دوشنبه 9 مهر 97 با اعلام این این خبر گفت: با توجه به سیاست های کلان پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد، فضای مردم نشین در جنوب ارگ نارین قلعه، برای آنالیز مغناطیسی سنجی در نظر گرفته شد.

او گفت: با توجه به محدودیت های فضایی که در این سایت تاریخی وجود داشت، تصمیم گرفته شد که حداکثر وسعت قابل برداشت مغناطیسی، مورد آنالیز قرار گیرد، بنابراین از قسمت بوکن های دیوار جنوبی و به فاصله حدود یک متری آنالیز آغاز و تمامی فضای محوطه موجود برداشت شد.

ریاحی مقدم همچنین به آنالیز های مغناطیس سنجی در زوایای مختلف ارگ اشاره نمود و اضافه کرد: در بخش شرقی، تا حدود دو متری دیوار شرقی مورد آنالیز نهاده شد، دیوار غربی نیز به همین ترتیب تا حدود سه متری پیمایش شد. در قسمت جنوبی و جنوب غربی وجود تابلوهای فلزی معرفی و کانکس نگهبانی و وسایل فلزی دیگری چون آبخوری و... به دلیل ایجاد نویز و اغتشاشات مغناطیسی، باعث شد که در این قسمت گوشه کوچکی از حیاط مورد آنالیز قرار نگیرد. بعد از محدوده حیاط و تا دیوار محافظتی جنوبی به دلیل وضعیت توپوگرافی، آلودگی های ژئوفیزیکی و نبود امکان پیمایش مغناطیسی، برداشتی صورت نگرفت اما در مجموع بخش اعظم حیاط نارین قلعه مورد پیمایش نهاده شد.

به گفته مدیر پایگاه پژوهشی میبد، ژئوفیزیک اکتشافی یا کاربردی، شامل اندازه گیری خصوصیات فیزیک مواد زیر سطحی با استفاده از تکنیک ها و وسایل خاص به منظور اکتشاف ثروت های فرهنگی پنهان گردیده در دل زمین و همچنین برای انجام مطالعات زمین شناسی مهندسی است.

او تاکید نمود: باستان شناسان معمولاً روش های ژئوفیزیکی را سنجش از دور باستان شناختی و یا آنالیز ژئوفیزیک کاربردی در باستان شناسی می نامند. امروزه کاربرد این روش ها به طور چشمگیری در باستانشناسی افزایش یافته است. عامل اصلی این است که روشهای ژئوفیزیکی امکان شناسائی سریع از مکان مورد نظر را در اختیار باستان شناس قرار می دهد.

به گفته ریاحی مقدم، روشهای ژئوفیزیکی سطحی متداول، معمولاً قادر به آشکار ساختن پراکندگی خاکها، به خاطر وجود اجسام مدفون در آنها بوده و همچنین قادر به تعیین ساختن حفره ها و فضاهای خالی در ساختمان های عظیمی همچون دژهای قدیمی و قلعه های عظیم است؛ تمام این فعالیت ها به سرعت و بدون آشفته ساختن خاک صورت می گیرد. ممکن است توانایی اکتشاف بدون تخریب یک مکان، برای یک زمین شناس چندان اهمیت نداشته باشد، با این وجود یک باستان شناس می داند که کاوش یک مکان، راهی را برای تخریب بقایای حفظ گردیده، بوسیله آب و هوا و سارقان آثار باستانی فراهم می آورد. از میان روش های مختلف ژئوفیزیکی موجود، روشهای ژئومغناطیس یا مغناطیس سنجی، ژئو الکتریک، ژئو رادار و الکترومغناطیس بیشترین کاربرد را در آنالیز و مطالعات باستانشناسی دارا هستند. این روش ها با توجه به محدودیتها و محیط هایی که محوطه های باستانی در آن قرار دارند، مورد استفاده واقع می شوند. از بین این روشها، آنالیز مغناطیس سنجی، بیشترین استفاده را در آنالیز محوطه های باستانی دارد.

مدیر پایگاه پژوهشی میبد گفت: با این حال در انجام آنالیز های مغناطیس سنجی محدودیت هایی وجود دارد. از جمله اینکه وجود آلودگی های ژئوفیزیکی همچون فنس های فلزی، تیرهای برق، آلودگی های فلزی سطحی و یا وجود کانالهای برق و آب در زیر سطح زمین در محوطه، محدودیت هایی را در برداشت ها ایجاد می نماید. وجود این آلودگی ها باعث ایجاد نویز در نقشه مغناطیسی و به طبع مخدوش کردن داده های مغناطیسی باستانی در زیر سطح می شوند. با این وجود کاربرد این روش در باستان شناسی روز به روز افزایش یافته و لزوم آن قبل از آغاز کاوشهای باستان شناسی امری واجب و لازم است. با توجه به نوع آب و هوا و تنوع اقلیم در ایران، از این روش میتوان در بیشتر محوطه های باستانی بهره گرفت و علاوه بر صرفه جویی در زمان و بودجه در کمترین مدت به وجود و یا عدم وجود آنومالی های باستانی در منطقه پی برد و سپس برای مطالعات و کاوش های باستان شناسی برنامه ریزی کرد.

کهن دژ نارین قلعه بر بالای بلندترین پشته گلی زمین به ارتفاع 25 متر، بصورت دماغه ای پیش آمده واقع گردیده است. قلعه یا ارگ، حاکم نشین شهر بوده و حاکمیت سیاسی محدوده ای وسیع (خارج از حد مرزهای سیاسی امروزی) را بر عهده داشته است. این عمارت خشتی افسانه ای، کهن ترین بنای استان یزد است که بر اساس تازه ترین کاوش های باستان شناسی انجام گردیده توسط پایگاه پژوهشی میبد ، آثاری مربوط به اواسط هزاره چهارم قبل از میلاد در آن به دست آمده است.