خبرنگاران گره برجام و ضرورت عبور از اقدامات نمادین - بارازعلی

به گزارش خبرنگار خبرنگاران، یک ماه پس از حضور جو بایدن در کاخ سفید دولت آمریکا تحت عنوان سیاست و استراتژی بازگشت دیپلماسی سمت سوی سیاست خارجی آمریکا آشکارتر می شود. طی هفته های اخیر مقامات آمریکا بازگشت خود به توافق هسته ای را به بازگشت ایران به تعهداتش مشروط کرده بودند رویکردی که البته با واکنش تهران روبرو شد و ایران هم کاهش تعهدات خود را منوط به اقدام عملی و رفع تحریمهای ایران کردند. با این حال و در روزهای اخیر و در آستانه رسیدن موعد پنجم اسفند برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی طبق بند ششم قانون اقدام راهبردی تحرکات دیپلماتیک به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یافته است.

روز جمعه اول اسفند، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده دعوت نماینده عالی اتحادیه اروپا برای شرکت در نشست گروه پنج به علاوه یک و ایران برای گفت وگو در مورد دستیابی به راه حلی دیپلماتیک درباره برنامه هسته ای ایران را می پذیرد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت جدید آمریکا گفته است که آمریکا قصد دارد در نشست غیر رسمی گروه 1+5 با ایران شرکت کند و چنین نشستی نخستین گام ها برای باز کردن جهت دیپلماسی برای حل مساله هسته ای خواهد بود. پیش از این هم یک مقام آمریکایی به رویترز گفته بود، ما آماده ایم در صورت برگزاری نشست 1+5 در آن شرکت کنیم.

البته بلینکن بار دیگر به اظهارات و موضع جو بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا در قبال برنامه هسته ای ایران اشاره کرد و گفت، اگر جمهوری اسلامی به اجرای کامل تعهدات خود در چارچوب توافق هسته ای بازشود، آمریکا نیز همین کار را خواهد کرد. او در ادامه شرح داد، پس از احیای توافق هسته ای موسوم به برجام، ما با همکاری شرکای خود به دنبال مستحکم تر و طولانی تر کردن این توافق خواهیم بود.

تکرار این موضوع که ابتدا ایران باید به تعهدات خود بازشود آن هم در شرایطی که این دولت آمریکا بوده که میز دیپلماسی و گفت و گو را ترک کرده عملا به معنای سنگ اندازی در جهت گفت و گوست.

تمایل آمریکا برای حضور در نشست 1+5 همزمان با دو تحول دیگر از سوی این کشور اعلام شد. روز 30 بهمن ابتدا اعلام شد که آمریکا در نامه ای به شورای امنیت موضع دولت ترامپ درباره فعال شدن مکانیزم ماشه و احیا تمامی تحریم ها علیه ایران را پس گرفت. همچنین اعلام شد ایالات متحده به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل اطلاع داده است که محدودیت های اعمال شده بر سفر دیپلمات های ایرانی در نیویورک را لغو کرده است.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در توییتی با استقبال از صرف نظر کردن دولت آمریکا از اعمال مکانیسم ماشه، نوشت این اقدام آمریکا اذعان به غلط بودن تصمیم دولت ترامپ است و ایران با آن موافق است. با این حال ظریف تاکید کرد که برای احیای برجام و بازگشت ایران به تعهدات هسته ای خود طبق این توافق، باید تحریم های آمریکا به صورت فوری لغو شوند.

اگر چه پیشنهادات و اقدامات جدید آمریکا را می توان مثبت ارزیابی کرد اما این اقدامات نمادین به تنهایی گرهی از مشکل برجام باز نمی کند و باید اقدامات عملی جدی تری از سوی آمریکا برداشته شود. موضعی که ایران در یک ماه اخیر داشته این بوده که هر واکنشی از سوی طرف های برجام با واکنش مناسب تهران روبرو می شود.

در همین رابطه سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران پس از اعلامموضع جدید دولت آمریکا با انتشار توئیتی گفت: به دلیل خروج آمریکا از برجام، 1+5 وجود ندارد و اکنون تنها ایران و 1+4 است. به یاد بیاورید، ترامپ اتاق [برجام] را ترک و تلاش کرد آن را منفجر کند. حرکات نمادین خوب است. اما آمریکا برای احیای 1+5، باید عمل کند: تحریم ها را بردارد. ما نیز پاسخ خواهیم داد.

گفتنی است جو بایدن نیز در نخستین حضور خود در عرصه جهانی به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده در کنفرانس امنیتی مونیخ و نشست گروه 7 تاکید کرد که واشینگتن آماده اعمال دیپلماسی و مذاکره درباره برنامه هسته ای تهران است و در عین حال ادعا کرد که آمریکا می خواهد به اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه پایان دهد. او گفت: باید جلو برویم و درباره موضوع هسته ای ایران مذاکره کنیم. این اقدامی است که ما را در جهت درست قرار می دهد.

در سالها و ماههای اخیر موضوعی که از سوی طرفهای غربی و آمریکا برآن تاکید می شد رفعایرادات برجام و گنجاندن موضوعاتی مانند مسائل منطقه ای و موشکی در توافق با ایران بود موضوعی که عملا به معنای سنگ اندازی در اجرای این توافق تعبیر شده است. واقعیت این است که هیچ توافقی تامین کننده و تضمین کننده منافع همه اطراف توافق نیست و طرف های توافق معمولا از خواسته های خود کوتاه می آیند. از این جهت و بویژه بعد از مشاهده عهدشکنی آمریکا در برجام و بی عملی طرف های اروپایی در اجرای تعهدات خود ایران هم با عنایت به این سابقه بد طرف های غربی حق دارد خواستار استحکام بخشی به این توافق برای جلوگیری از عدم تکرار این عهدشکنی ها باشد.

از جهاتی می توان اظهارات جو بایدن مبنی بر تلاش برای استحکام بخشی به توافق هسته ای را این طور هم تعبیر کرد و از آن استقبال کرد که راه برای عهدشکنی دوباره سایرشرکای برجام بسته شود اما این امر مستلزم این است که ابتدا همین برجام کنونی احیا شود و احیای این توافق هم مستلزم اقدام عملی برای رفع تحریم های ظالمانه است که آمریکا علیه ملت ایران اعمال کرده است.